Federal Reserve System yani FED, Amerika Birleşik Devletleri’nin merkez bankasıdır. FED, ABD ekonomisini yönetmek, finansal istikrarı sağlamak ve para politikalarını belirlemek gibi çeşitli ve önemli görevleri üstlenen bir kurumdur. Federal Reserve System (FED), Amerika Birleşik Devletleri’nin merkez bankası olarak önemli rolü üstlenir. FED’in en temel görevi, ekonomik istikrarı sağlamak ve bunu sağlarken finansal sistemi korumaktır. Bu amaç doğrultusunda FED, para politikası yürüterek faiz oranlarını belirler ve para arzını kontrol eder. Ayrıca bankacılık sisteminin tüm denetimi FED’in sorumluluğundadır. Bankaların faaliyetlerinin yakından izlenmesi ve sağlıklı işlemesi FED tarafından sağlanır.
FED, piyasaya sürülecek para basımı ve dolaşımını da görev edinir. Bununla beraber ödeme sistemi işletiminden ekonomik veri analizine kadar çeşitli alanlarda faaliyet gösterir. Tüm bu görevler, Amerika Birleşik Devletleri’nin ekonomik sürdürülebilirliği ve finansal sağlığını devam ettirmek amacıyla FED’in rolünü belirler. FED, ABD ekonomisinin istikrarını sağlamak amacıyla belirli bir para politikası uygular. Faiz oranları ile para arzı gibi çeşitli araçları kullanarak ekonominin büyümesini, istihdamını ve enflasyonunu dengelemeye çalışır. FED faiz kararı da bu denge politikasının sonucunda belirlenir.
Faiz Artırımı Yaparsa Ne Olur?
Faiz artırımı, merkez bankası tarafından belirlenen temel faiz oranlarının yükseltilmesi demektir. Yani mevcut faiz oranlarının artması anlamına gelir. Merkez bankaları, ekonomik düzendeki istikrarı sağlamak ve enflasyonu kontrol etmek için faiz politikası aracını kullanırlar. Faiz oranları, para arzını ve kredi koşullarını etkiler. Bundan dolayı da faiz artırımı ekonomik istikrar konusunda önem taşır. Faiz oranlarının artırılması veya düşürülmesi ekonomiye doğrudan etki eder. Enflasyonu kontrol etmede faiz oranlarını artırmak önemli bir pozisyondaki stratejiler arasındadır.
Faiz artırımı ile aşağıdaki temel amaçlar hedeflenir:
- Enflasyon kontrolü
- Piyasalarda aşırı ısınmayı önlemek
- Finansal stabilitenin korunması
Bu amaçlar doğrultusunda yapılan tüm hamleler ekonomiyi doğrudan etkiler. Enflasyonu kontrol etmek için faiz artırımı yapılıyorsa; enflasyon oranının yükselme eğilimi gösterdiği durumlar yaşanıyor olabilir. Bu durumlarda merkez bankaları faiz oranlarını artırarak tüketicilerin harcamalarını sınırlamayı amaçlar. Zira düşük faiz oranları tüketici talebini artırabilir, bu da talep fazlası enflasyonuna yol açabilir. Yani, arz ve talep dengesi bozulabilir. Faiz artırımı bu noktada, tüketici harcamalarını azaltarak enflasyon baskısını dengelemeye yardımcı olabilir.
Piyasalarda hareketli bir alışveriş döngüsü ekonominin hızlı büyümesini sağlayabilir. Böyle durumlarda ekonomi normalden hızlı bir şekilde büyüyorsa ve istihdam artıyorsa, bu durum “aşırı ısınma” olarak adlandırılır. Aşırı ısınma, üretim kapasitesinin sınırlarına yaklaşılan zamanlarda enflasyonu artırabilir. Faiz artırımı ile bu konuda, talebi sınırlayarak ve yatırımları dengeleyerek aşırı ısınmanın önüne geçmeye çalışabilir.
Son olarak düşük faiz oranlarından dolayı faiz artırımı yapılabilir. Bu durumdan kaynaklı faiz artırımlarında düşük faiz oranları, risk alımını teşvik edebilir. Bu da finansal piyasalarda aşırı ve ciddi risk alımına yol açabilir. Faiz artırımı, finansal istikrarı korumak amacıyla varlık fiyatlarını dengeleme konusunda başvurulan bir yol olabilir.
FED Neden Faiz Artırımı Yapar?
Federal Reserve (FED), faiz oranlarını artırmayı genellikle ekonomideki istikrarı ve enflasyonu kontrol etmek için bir araç olarak kullanır. Faiz oranlarını artırmak yahut indirmek, para politikasının bir parçası olarak tercih edilir. Bu durum, ekonomiyi dengelemeye yönelik kullanılan bir stratejidir. Ekonomide aşırı ısınma ya da arz – talep dengesinin bozulduğu zamanlarda faiz artırımı kararı bu durumların önüne geçmek için FED tarafından kararlaştırılır.
FED faiz artırımı hamlesinin bazı sonuçları da bulunur. Bu sonuçlardan bahsedecek olursak bunların ilki kredi maliyetlerinin artmasıdır. Zira faiz oranları yükseldiğinde, borçlanmanın maliyeti artar. Bu durum, bireylerin ve işletmelerin kredi almasını zorlaştırabilir, tüketici harcamalarını ve yatırımları azaltabilir. Bir diğer sonuç, faiz kararından dolayı tüketici harcamalarının sınırlanması ve talebin azalmasıdır. Ürünlere ve hizmetlere faiz artımından sonra yapılan zamlar ile tüketiciler harcamalarında çeşitli düzenlemelere gider.
Yatırımların ve talebin azalması da FED faiz kararı sonucunda karşılaşılan durumlardan biridir. Bilindiği üzere ABD’nin para birimi olan Dolar, birçok ülke tarafından ihracatta da tercih edilen para birimidir. Bundan dolayı genellikle borçlanmayla finanse edilen yatırım projeleri bu durumdan etkilenir. Yüksek faiz oranları, söz konusu işletmelerin yeni projeler için kredi almasını zorlaştırabilir, bu da yatırımları azaltabilir. Ayrıca çeşitli hizmetlere karşı olan talebin azalmasına neden olur.
FED Faiz Artırımı Borsayı Nasıl Etkiler?
FED faiz kararı ile faiz artırımına gittiğinde bundan hem ABD piyasaları hem de borsa etkilenir. Borsa, birçok şirketin hisse senetlerinin alınıp satıldığı bir yer olduğundan dolayı, eğer insanlar daha az para harcıyorsa ve şirketler daha az büyüyorsa, o zaman şirketlerin kazançları da düşebilir. Bu durumda, yatırımcılar borsada hisse senetlerini daha az ilgiyle alabilirler ve borsa değeri öncesine oranla biraz düşebilir.
FED’in faiz kararı ile dünyada çeşitli dalgalanmalar yaratabilir. FED’in faiz artırımının borsalara etkisi gerçekten karmaşıktır ve birçok değişken tarafından şekillenir. Piyasalar bu konuda genellikle ekonomik verilere, politika yapıcıların açıklamalarına ve diğer küresel faktörlere tepki verirler. Faizlerin yükselmesi, ekonomideki harcamaların ve borçlanmaların azalma eğilimine girmesine yol açar. Bu durumda ürünler ve hizmetlere olan talep düşer. Bu da fiyatlarının düşmesi veya sabit kalması için bir baskı oluşturur.
Ülkeler, enflasyonla mücadele etmek için genel olarak faiz artırımı politikasını kullanırlar. Faiz oranlarının artması aynı zamanda risksiz yatırımların getirisini de artırma konusunda önemlidir. Yani, insanlar ve şirketler faiz artırımı kararı ile birikimlerini daha düşük riskli faiz ve türevi yatırım araçlarına kaydırabilirler. Bu da bu tür yatırımlar daha fazla getiri sağlayabilir.
Faiz artırımı kararının sonucunda, borsaya olan talep azalırken, daha az para harcanması ve daha az dolaşımdaki para nedeniyle enflasyon azalma eğilimi başlayabilir. Aynı zamanda yüksek faizden yararlanmak isteyen yabancı yatırımcıları ülkeye çekerek, ülkedeki döviz miktarı artırabilir. Ayrıca gelecekteki paranın değeri de faiz kararlarından direkt olarak etkilenir. Yani, yabancı yatırımcılar ülkeye girdiğinde ürün ve hizmet satışlarında yükseliş görülebilir. Bu da iç piyasada bir hareketliliği sağlayabilir.
Faiz artırımının etkileri sektörlere göre değişkenlik de gösterebilir. Yüksek faiz oranlarından kazanç sağlayabilecek şirket ve sektörlere göre, FED kararı yatırımcılar açısından hisse senedi özelinde önem kazanır. Özellikle finans ve enerji sektörü bu anlamda daha fazla gelir kazanılabilecek sektörler halini alır.
Faiz artırımının istihdam üzerindeki etkisi karmaşık hale gelebilir. Eğer faiz oranları yükselirse, işverenler borç almak veya yatırım yapmak istediklerinde daha fazla faiz ödemek durumunda kalır. Bu da işverenleri biraz daha titiz davranmaya itebilir. Yani, yeni işçi alımı, bir diğer adı ile istihdam veya büyüme planları biraz yavaşlayabilir. Öte yandan, günlük hayatta ev veya araba gibi büyük şeyler almak için borçlanma artar. Yüksek faiz oranları, bu borç maliyetini artırır. Bu da insanların harcamalarını kısıtlamasına neden olabilir. İnsanlar daha az harcıyorsa, yani talep çok ise işletmeler de daha az mal ve hizmet üretmek zorunda kalabilir. Bu durumda, işverenler de yeni işçi alımını düşünebilirler. Bu gibi durumlarda eğer ekonomi zaten iyi gidiyorsa ve insanlar çok fazla talep ediyorsa, faiz artırımı istihdamı daha az etkileyebilir. Ama eğer ekonomi zayıf ise, faiz artırımı istihdamı daha fazla etkileyebilir. Sonuç olarak, faiz artırımının hem işverenlerin hem de insanların harcamalarını etkileyecek bir yönü vardır.
