7-11 Kasım Haftasında Gerçekleşen Türkiye Gündemi ve Küresel Olaylar Hakkında
TÜRKİYE:
Bu hafta TÜSİAD başkanı Orhan Turan, 14. Rekabet Kongresi’nde TCMB’nin verdiği kararlar doğrultusunda düşük faiz politikalarının sorunlara yol açtığını, büyüme göstergelerinin yavaşladığını, ihracatın hız kestiğini belirtti. Düşük faiz politikasının amacı krediye daha kolay erişim sağlayarak yatırımları artırabilmekti. Ancak kısıtlamaların da olmasından ötürü yatırım teşviki olarak görülen faiz indirimleri nihayetinde istenilen seviyede sonuçlar elde edilemedi. Aynı zamanda yüksek enflasyon yaşanan ülkemizde 10 Kasım Perşembe günü TÜİK’in yayınladığı verilere göre işsizlik oranı %10,1 olarak açıklandı. Hem fiyat artışlarının gerçekleştiği hem de işsizlik oranının artığı ekonomide kısa süreli de olsa yavaşlama görülecektir. Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu olan Moody’s’in ise Küresel Makro Görünüm Kasım 2022 raporunda ise Türkiye’nin 2023 senesi büyüme tahminini yükselterek %5,3 olarak güncellemesi gelecek için olumlu sonuçlar getirecektir.
Ticari krediler ve mevduat faizleri arasındaki fark negatife inmiş durumda. Bu farkın 0’ın altında olması aşırı gevşeme politikası uygulandığını gösterir ki yaşanılan yavaşlama koşullarında ters politikaların kullanılması sorunlu ortamı geç de olsa giderebilir.
Global piyasalarda yaşanılan işsizlik oranlarının yüksek çıkmasına ‘sevinilmesinin’ sebebi faizlerin kademeli olarak artırılarak ekonomiyi yavaşlatma ihtiyacı ve bu şekilde enflasyonun önüne geçilmesi. AMB ve FED başkanlarının özellikle her defasında yineleyerek belirttikleri unsur ise öncelikle enflasyonun önüne geçilebilmek. Ancak dünyada gıda fiyatlarının artışı, devam eden savaş ve küresel ısınmanın tarıma verdiği etkilerle daha da zorlaşmaktadır maalesef.
AMERİKA:
Amerika’da bu hafta izlenmesi gereken önemli olaylar arasında ara seçimler ve Perşembe günü bildirilecek TÜFE verisi mevcuttu. Genel olarak 16 milyar dolara mal olan bu ara seçimlerin sonucunun piyasa tarafından Cumhuriyetçilerin Amerikan Kongresinde çoğunluk sağlayarak sonuçlanması bekleniyor ki artan gıda ve gaz fiyatları neticesinde yaşanan enflasyondan ötürü yapılan araştırmalara göre de Cumhuriyetçilerin halkı daha fazla önemsediklerine ve bu negatif gidişatı değiştirebileceklerine inanılıyor. Hâlbuki yaşanan bir sorunlar küresel bazda devam etmekte. Biden kendi kendine gaz fiyatlarını artırmadı, Ukrayna ve Rusya arasında yaşanan savaşın payı en büyük etkenlerden biri. Bu bağlamda Demokratların devam etmesi enflasyonist olarak görülüyor, Demokratların çoğunluğu elde etmesi durumunda senatoya verilecek tekliflerin kabul edilmesinin para arzını artıracağına inanılıyor ve piyasa böyle bir durumla karşılaşmak istemiyor.
Mississippi Nehri’ndeki su seviyesinin düşüklüğünden ötürü yük gemileri normal hacmin %35 altında yük taşımakta. Böyle bir durumun gıda fiyatlarında volatiliteye sebep olmasının kaçınılmaz olduğuna dair görüşler de mevcut. Gün içinde ortalama 46-50 gemi geçerken şu anda 25 geminin geçmesi, ilerleyen zamanlarda enflasyon artırıcı etken olarak geri dönecektir. Ancak ABD’de lojistiğin ağırlıklı olarak demir ve kara yollarıyla yapıldığını da eklersek kısa vadede su seviyesinin düşüklüğü sorun yaratacak duruma gelmesi zor olacaktır.
Bununla birlikte Perşembe günü yayınlanan TÜFE verisinde beklenti %8,0 iken &7,7 olarak açıklandı. Bu demektir ki FED’in enflasyona karşı verdiği kararlar meyvelerini vermekte ve ilerleyen aylarda faiz artırım kararlarında 75 bps gibi yüksek artırımlardan ziyade 50bps ile başlayarak daha sonralarında 25 bps olarak artırım kararlarının alınması daha olası görünüyor. Bu durumun piyasaya etkisi ise kaçınılmaz olarak pozitif olacaktır. Hem FED’in attığı doğru adımlar hem de ara seçimlerde piyasanın hareketleri S&P’yi yukarı doğru götürecektir.
ASYA:
Çin’in 0 Kovid politikası hakkında gevşemeye gideceğine dair çıkan dedikoduların ardından bu durum Asya piyasasında pozitif bir algı yaratarak sert alışlara sebep oldu. Ancak yayılan onaylanmamış haberin ardından hükümet tarafından bu dedikodunun gerçek olmadığı onaylandı ve yine karamsar hava geri dönmüş oldu. Kazanılanlar geri verildi. Hafta başında günlük üç bin vaka sayısının görüldüğü, Cuma sabahı ise bu sayının on bine çıktığı açıklandıktan sonra yakın zamanda her hangi bir gevşemeye gidilmesi şu sıralar pek olası durmuyor. Bu durum Çin ekonomisini yavaş yavaş nerdeyse durma noktasına getiriyor. Uzun zamandır amaçlanan en büyük ekonomi olma planı ise askıya alınmış durumda.
