ABD : Geçtiğimiz hafta Salı ABD’nin Temmuz ayı imalat PMI beklentiye paralel 49 olarak gerçekleşirken, ISM imalat PMI’da 46.4 ile beklenti altı fakat geçen ayın üzerinde geçekleşti. Temmuz ayı Hizmet PMI verisi de 52.3 ile beklentinin hemen altında gerçekleşirken, ISM hizmet PMI’da 52.7 ile beklenti altı geldi. ABD’den beklenti altı gelen PMI verileri ile ABD’de ekonomi soğuyor fiyatlamasını kısmi de olsa gündeme getirdi.
Bu hafta ABD cephesinde en önemli gelişme hafta ortasında kredi derecelendirme kuruluşu Fitch’in ABD’nin AAA olan kredi notunu AA+’ya düşürmesi büyük etki yarattı. Görünümü de negatif izlemeden durağana çevirdi. Not düşürümüne gerekçe olarak önümüzdeki 3 yılda ABD’de beklenen mali bozulma, yüksek borç yükü ve tekrar eden borç limiti açmazları kaynaklı yönetişim erozyonu gösterildi. Fitch’in bu kararı sonrasında ABD 10 yıllık tahvil faizleri %4.20 seviyesine kadar yükseldi. Tahvil getirilerindeki yükseliş hafta genelinde hem hisse piyasalarını hem de kıymetli madenleri baskılayan önemli bir unsur oldu. Bu bağlamda önümüzdeki hafta ABD 10 yıllıklarındaki seyir piyasalar açısından takip edilmeye devam edecek.
Geçtiğimiz hafta ABD’den FED için önemli olan işgücü piyasası verilerini aldık. Salı günü açıklanan açık iş ilanları (JOLTS) verisi beklenenden daha fazla gerileme ile 9 milyon 582 bine düştü. Yine hafta içi açıklanan ADP özel sektör tarım dışı istihdam verisi ise beklentilerin neredeyse iki katı 324 bin olarak açıklandı. ABD’de tarım dışı istihdam raporu verileri için elbette gözler Cuma günündeydi. Tarım dışı istidam beklenenden daha fazla gerileme göstererek 187 bin (beklenti 200 bin) olarak açıklanırken, %3.6’da sabit kalması beklenen işsizlik %3.5’a geriledi. Maaş bazlı enflasyon için öncü gösterge olarak kabul edilen ortalama saatlik kazançlar %0.4 ile (beklenti %0.3) beklenti üstü gelirken, yine yıllık ücret artışını temsil eden ortalama saatlik gelirler de %4.4 ile (beklenti %4.2) beklenti üstü geldi.
Genel olarak gelen verilere baktığımızda, tarım dışı istihdam verisindeki geri çekilmeye rağmen ABD’de işgücü piyasasının hala sıkı olduğunu gösteriyor. Bana kalırsa TDI raporunda fiyatlamalar açısından en önemli bileşen maaş bazlı enflasyon kısmı. Çünkü FED süper çekirdek enflasyonu sorunlu olarak görüyor, bu bağlamda süper enflasyonun en önemli kaynağı da ücret artışları. Son gelen ortalama saatlik kazanç ve verilerde geçen aya göre bir gevşeme olmadığını görüyoruz. Fakat piyasa, tarım dışı istihdam verisinin hem beklenti altı gelmesi hem de geçen senenin ortalaması 400 binin altında seyretmesi ve aynı zamanda hafta içi gelen beklenti altı JOLTS verisinin de etkisi ile bir miktar iyimser fiyatlama yaptı. Fakat bu hafta gecikmeli de olsa işgücü piyasasının sıkı olduğu fiyatlaması gündeme gelebilir. Çünkü ücret baskısı hala devam ederken işsizlik gerilemiş. Her ne kadar düşen enflasyon FED için iyi haber olsa da işgücü piyasasının sıkılığı kaynaklı ücret artışı FED için biraz sevimsiz bir haber. Bu endişeyi Cuma günü sonradan fiyatlayan endeksler Apple’ın Iphone satışlarının yetersiz kaldığını gösteren bilançosunun da etkisiyle Cuma gününü düşüşle kapadı. Cuma günü TDI raporu sonrasında dolar endeksi ve ABD 2 yıllık ve 10 yıllık tahvil faizlerinde ise iyimser fiyatlama ile düşüş oldu.
Geçen haftaki tüm bu fiyatlamalar sonrasında piyasa FED’in Eylül’de pas geçme olasılığı TDI raporu sonrası güçlenerek %87’ye yükseldi. Piyasa bu yıl FED’den bir daha faiz artışı beklemezken ilk faiz indirimini de %41.7 olasılıkla Mart 2024’te bekliyor.
FED’in Eylül 2024 Toplantısı İçin Faiz Düzeyi Olasılıkları
Kaynak: https://www.cmegroup.com/markets/interest-rates/cme-fedwatch-tool.html
ABD’den bu hafta Perşembe gelecek TÜFE verisi bu haftanın en önemli verisi olacak. Çekirdek TÜFE’de %4.8’den %4.7’ye geri çekilmesi beklenirken, aylık olarak hem çekirdek hem de manşet enflasyonun geçen ay ile aynı %0.2 olarak gerçekleşmesi bekleniyor. Sınırlı bir düşüş beklentisinin hakim olduğu ABD enflasyonunda beklenenden daha olumlu ya da olumsuz sürpriz olması durumunda volatilite artacaktır. Olurda beklenenden daha yüksek bir enflasyon tablosu durumunda son gelen güçlü TDI raporu sonrasında riskli varlıklara ve kıymetli madenlere ciddi baskı gelebilir. Cuma günü ABD’nin ÜFE verileri de piyasa fiyatlamaları açısından kritik olacak. Yine bu hafta ABD kanadında çok sayıda FED üyesinin de konuşmasını takip edeceğiz.
Avrupa : Euro bölgesi geneli için geçtiğimiz hafta başında Temmuz ayı enflasyon verilerini aldık. Her ne kadar manşet TÜFE yıllık bazda %5.5’den %5.3’e gerilese de, katı ve sıkıntılı olarak görülen çekirdek enflasyon %5.4’e gerilemesi beklenirken %5.5’te sabit kaldı. Çekirdek enflasyondaki bu katılık Eylül ayında ek bir faiz artışı için ECB için ne derece yeterli bir kanıt olacak takip edeceğiz. Yine hafta başında Euro bölgesinin 2. çeyrek büyüme rakamları da açıklandı. Euro bölgesi %0.3 çeyreklik büyümesine karşın yıllık bazda da %0.6 ile beklentilerin üzerinde büyüme kaydetti.
Geçtiğimiz hafta Euro bölgesi ülkelerine ait imalat PMI verileri her ne kadar beklentiye paralel veya beklenti dâhilinde gelse de 50’nin altında düşük seviyelerde kalmaya devam ediyor. Hatta Temmuz ayında Almanya’nın imalat PMI verisi 40’ın da altına gerileyerek 38.8 olarak açıklandı. Almanya’nın hizmet PMI verisi ise 52.3 ile beklentilerin bir miktar üzerinde açıklandı.
Geçtiğimiz hafta İngiltere Merkez Bankası (BOE) Temmuz toplantısında beklentilere paralel olarak faizi 25 baz puan artırarak son 15 yılın en yüksek düzeyi olan %5.25 düzeyine yükseltti. Faiz kararı alınırken BOE üyelerinin 3’e bölündüğünü anlıyoruz. Altı üye 25 bp’den yana oy kullanırken, iki üyenin 50 bp ve bir üyenin de sabit tutma yönünde oy kullandı. Faiz karar metnininde geçen ayki metinden farklı olmadığını ve bu bağlamda fiyat baskılarının daha kalıcı olması durumunda para politikasında daha fazla sıkılaşmaya gerek olabileceğinin yinelendiğini görüyoruz.
Bu hafta Almanya, Fransa ve İspanya’nın Temmuz ayı TÜFE rakamlarının ikinci okumalarını karşılayacağız. Ayrıca İngiltere’den de 2. çeyrek büyüme rakamlarını takip edeceğiz.
Asya : Hafta başında Çin’den gelen Temmuz ayı imalat PMI 49.3 ile beklenti üstü olsa da 50 altında kalmaya devam etti. Hizmet PMI ise 51.5 ile beklenti altı kaldı. Bir diğer imalat PMI anketi Caixin imalat PMI ise sadece beklenti altı değil aynı zamanda 49.2’lik değeri ile 50’nin de altına geriledi. Haliyle gelen PMI verileri Çin’deki düzensiz toparlanmayı yeniden teyit etti. Çin’li yetkililer önümüzdeki aylarda tüketicileri ve işletmeleri desteklemek için daha fazla teşvik sunma sözü verirken bu önlemlerin neler içereceği konusunda çok az ayrıntı verildi. Söz konusu daha fazla teşvik harcaması vaatleri, piyasaların zayıf ekonomik verileri görmezden gelmesine bir nebze yardımcı olsa da yatırımcılar şimdi Çin’li yetkililerden daha somut adımlar bekliyor.
Bu hafta Japonya’nın Haziran ayı cari denge verisi ile Çin’in Temmuz ayı dış ticaret dengesi verisi takip edilecek. Çin’den ayrıca Temmuz ayı TÜFE ve ÜFE verileri de iç tüketime dair öncü gösterge olacak.
Türkiye : Bu hafta içeride gözler Temmuz ayı enflasyon verilerindeydi. TÜFE aylık bazda beklentilere paralel %9.49 oranında artarken, yıllık bazda da sekiz aylık düşüşünü sona erdirerek %38.2’den %47.8’e yükseldi. Özellikle aylık bazda bu güçlü yükselişin nedenlerine baktığımızda ilk sırada seçim sonrası artan kuru görüyoruz. Seçimlerden sonra kurda %35’lik bir artış oldu. Merkez Bankası’nın son enflasyon raporunda yaptığı hesaplamaya göre döviz kurunun enflasyona geçiş etkisi %25. Yani kurda meydana gelen %10’luk artış enflasyonu %2,5 artırıyor. Dolayısıyla kurun enflasyonu artırıcı etkisinin önümüzdeki bir iki aya da sirayet etmesini bekleyebiliriz. Enflasyondaki bu güçlü artışın ikinci temel nedeni sene ortasında yapılan ücret ve maaş zamları. Artan ücret ve maaşlar mal ve hizmetlere talebi özellikle de öne çekilmiş talep etkisi ile artırarak fiyatları artırıyor. Öte yandan artan ücretler üretici için de bir maliyet artışı demek. Haliyle ücret artışı kaynaklı olarak mal ve hizmetlerin maliyetlerinin artması fiyatları da yukarı çekiyor. Enflasyondaki artışın bir diğer nedeni de son dönemde yapılan KDV ve ÖTV artışları. Bu artışların yılsonu enflasyonunu %5 artırması bekleniyor. Hizmet enflasyonundaki katılık da bir diğer önemli enflasyon kaynağı. Tüm bu anlattığım nedenlerle seçim sonrası sürede Türkiye’de enflasyon beklentilerinde yükseliş başladı. Enflasyon beklentilerindeki bu yükseliş de öne çekilmiş talep etkisi ile enflasyonu artıran önemli bir etmen. Bunun yanı sıra fiyatlama davranışlarındaki bozulmalar da enflasyonu artırıyor. Son olarak baz etkisinin ortadan kalkması da yıllık enflasyonu yukarı çeken etmenlerden.
Temmuz ayı enflasyon rakamlarından sonra Merkez Bankası’nın yılsonu %58 hedefinin tutturulamayacağına ilişkin hâkim bir görüş oluşmaya başladı. %58 hedefinin tutturulabilmesi için kalan 5 ayda kümülatif enflasyon artışının %20.5 olması gerekiyor. Bunun için de aylık ortalama enflasyonun %3.8 civarında artması gerekir. Bu cepheden baktığımızda bu çok mümkün gibi görünmüyor. Kuvvetle muhtemel Ağustos ayı enflasyon oranı da sarkan kur ve ücret artışı etkileri ile Temmuz ayı kadar yüksek olmasa da güçlü gelecek. Yine Ekim ayı yıl genelinde ortalama enflasyon oranının yüksek olduğu aylardan biri. Sözün özü piyasadaki hakim beklenti yıl sonunda enflasyonun %65-%70 aralığında dengeleneceği. Bir diğer deyişle bu yılki enflasyon hedefi tutmayacak gibi.
Geçici dış ticaret verilerine göre Temmuz ayında dış ticaret açığı 12.4 milyar dolar olurken 7 aylık dış ticaret açığı 73.6 milyar dolara yükseldi. Temmuz ayında ihracat yıllık %8,4 artışla 20,1 milyar dolara yükselirken, ithalat ise yıllık %11,1 artışla 32,5 milyar dolara yükseldi. Temmuz ayında dış ticaret açığındaki bu güçlü artışın ana nedeni ithalattaki güçlü artış. İthalattaki son dönemlerdeki artışın en önemli nedeni işlenmemiş altın ithalatı.
Bu hafta içeride Pazartesi Temmuz ayı hazine nakit dengesi takip edilecek. Perşembe günü Haziran ayı sanayi üretimi ve işsizlik oranı ile haftanın son günü Cuma ise Haziran ayı cari denge ile perakende satışları takip edeceğiz.
