TÜRKİYE
Bu hafta başına aslında 11 Kasım Cuma günü açıklanan Eylül ayı yıllık sanayi üretimi verisiyle başlamakta fayda var. Bir önceki veri %1,1 iken eylül ayı için açıklanan %0,4 olarak açıklandı. Üretim maliyetlerinin yükselmesi, yuksek enflasyonla birlikte talebin de etkilenmiş olması birleşince yavaşlama söz konusu oldu. 15 Kasım’da açıklanan bütçe dengesinin negatif artarak -83,25B ile yılın en yüksek seviyesi açıklanmış oldu. Faiz kararlarında Ortadoks iktisada dayalı olmayan kararların alınması gelecek zamanlarda aynı şekilde enflasyonu da yukarı doğru çekeceği için ters politikalar uygulanmadığı müddetçe bütçe açığının da negatif olarak ilerlemesi durumu kaçınılmaz kılacaktır. Bugün açıklanan veriler arasında ise yıl sonu tüketici fiyat endeksi tahmini bir önceki değer olan %67,78’den %68,06’ya yükselmiş oldu.
Önümüzdeki hafta açıklanacak veriler arasında ise tüketici güven, kapasite kullanım, imalat güveni , gecelik faiz oranları ve borçlanma faizleri bulunmakta.
AMERİKA
ABD Başkanı Joe Biden, başkan seçildiğinden beri ilk defa yüz yüze olarak G20 zirvesinde Çin lideri Şi Cinping ile Bali’de gerçekleşen G20 zirvesinde görüştü. Biden, ticaret anlamında karşılıklı iş birliği içinde olacaklarını, herkesin kendi bölgesini belirlediğini aynı zamanda ticari rekabetlerine de devam edeceklerini ve küresel makro istikrar konularında da birlikte çalışacaklarını belirtti ki görüşmenin ana gündeminde Çin’in Tayvanı istila etme planları vardı. Joe Biden açıkça böyle bir durum olması koşulunda Tayvan’ın yanında olacaklarını ve kışkırtıcı hareketlerden kaçınmaları gerektiğini belirtti.
Ara dönem seçimlerinde senatoda çoğunluğu 50-49 olarak Demokratlar garantilemiş oldu. Piyasalar tarafından Demokratların gelmesinden korkuluyordu sebebi ise demokratların derhal kurumsal vergileri artırmak istemeleri, bankaları aşırı derecede düzenleyecek olmaları ve ekonomiye kasvet saçacaklarına inanılması. Yaşanması muhtemel bir sorun da eğer Kongre de Demokratlar tarafından kontrol edilmeye başlanırsa Ocak ayında Biden göreve başladığında yardım pakedi sunacak ve her yardım pakedinin aslında ulusal bir borç oluşturacak olması. Piyasalar, destek pakedi üzerinden harcamalar artığı için pozitif reaksiyon verirler genellikle. Sebebi ise harcamaları artırmaları ve küçük işletmelere yarar sağlamaları. Ancak enflasyonla mücadele içinde olunan bir ortamda böyle bir durum emisyonu artırıcıdır.
Bu öngörülerle birlikte Trump 15 Kasım’da yapacağı duyuruyu gerçekleştirdi ve 2024 senesinde tekrar başkanlığa adaylığını koyacağını açıkladı. Hem kendisinin 2020 başkanlık seçimlerinde hem de ara dönem seçimlerinde Cumhuriyetçi adaylarının senatoda hezeyana uğramasının ardından ne kadar mantıklı bir karar olduğu tartışılır. Ancak bu duruma piyasaların reaksiyon vermesine bir müddet daha var.
Haftanın sonuna doğru gelirken ise Cumhuriyetçilerin Kongre’de 218 koltukla çoğunluğu elde etmesi ise göreceli olarak iyi haber. Çünkü Kongre’de Cumhuriyetçilerin koltuk çoğunluğuna sahip olması demek Biden tarafından verilecek tekliflerin reddedilebilmesi anlamına geliyor. Demokratlar Kongre’de oy çoğunluğuna sahip olsaydı kenevir ve temiz enerji sektörlerine daha yararlı olacaktı. Cumhuriyetçiler senaryosunda ise petrol ve gaz, sağlık hizmetlerine yatırım artacak. İki tarafın ortak görüşte bulunduğu yatırım alanları ise savunma ve altyapı. Ne olursa olsun, geçmiş ara seçim sonuçları da dahil edildiğinde belirsizlik ortadan kalktığında her zaman sonuçların ardından ilk üç ay boyunca yukarı doğru bir S&P endeksi izlemiş oluyoruz. Ancak şu an unutulmamalıdır ki FED, enflasyona karşı faiz artırımlarında bulunarak ekonomik hareketleri yavaşlatmaya çalışmaktadır. Piyasadaki pozitif hareketler de emisyonu artıcı olabilir. Bu durumda FED’in de bu duruma karşı vereceği para politikası kararlarının izlenmesi gerekecektir.
Makro verilere baktığımızda ise ÜFE ve Ekim ayı sanayi üretimi veri düşüşlerle açıklandı ancak perakende satış verilerinin beklenmedik bir oranda yüksek açıklanması risk iştahını kapatan bir makro veri. Bu durumu tatil sezonunda olunmasına yorabiliriz ki ilerleyen zamanlarda Noel’in de başlamasıyla hediye alma-verme sezonu perakende verilerinde beklenmedik yüksek değerler çıkarabilir.
AVRUPA
Pazartesi açıklanan sanayi üretimi verilerinde Eylül ayı temel alındığı vakit aylık olarak düşüş yaşanırken yıllık olarak bakıldığında %2,8‘den %4,9’a yükseliş durumu söz konusu. Salı günü yayınlanan istihdam verileri, GSYİH ve toplam rezerv varlıklarında istenildiği gibi bilançoyu küçültme ve ekonomiyi yavaşlatma amacıyla istenildiği gibi düşüşler yaşandı ancak Perşembe günü açıklanan TÜFE verisinde düşüş görülmedi ve TÜFE %10,6 olarak açıklandı. Enflasyondaki artışın faiz artırımı kararlarının devam etmesi ve Avrupa’nın bir süre resesyonu yaşaması kaçınılmaz olacaktır bu durumda.
AMB üyesi ve Bank of France başkanı Villeroy de Galhau bu hafta yaptığı konuşmada “Muhtemelen faiz artırmaya devam edeceğiz. Fakat bunu daha esnek ve olasılıkla daha yavaş bir tutumla gerçekleştireceğiz. Jumbo faiz artışları yeni bir alışkanlık haline gelmeyecek” diye konuştu. Cuma günü ise AMB Başkanı Lagarde’ın Frankfurt’ta gerçekleştirilen Avrupa Bankacılık Kongresi’nde yapacağı konuşma bekleniyordu. Lagarde konuşmasında şunları belirtti; enflasyonun Euro bölgesi için çok fazla yüksek olduğunu, resesyon riskinin arttığını, bilançoların ölçülü bir şekilde normalize edilmesi gerektiğini, maliye politikasının geçiçi ve hedeflenmiş olması gerektiğini. Bu açıdan Lagarde, ilerleyen zamanlar için fiyat istikrarını garanti altına alacaklarını, bunun için de son üç seferde toplam 200 bps artırdıklarını ve faiz artırımlarını enflasyonun olması gereken noktaya gelene kadar artırmaya devam edeceklerini ve limitlerinin olmadığını da ekledi.
